အဘိဓမၼာျမတ္ေဒသနာ ဒုတိယတြဲ အပိုင္း(၂၁) အခန္း - ၅ စိတ္ျဖစ္စဥ္ကိုေလ့လာျခင္း (၂) { အာ႐ံုေတြရဲ႕ ဝင္ေရာက္ရာ တံခါးေျခာက္ေပါက္}

                   ဘုန္းႀကီးတို႔တေတြရဲ႕ သႏၱာန္မွာ စိတ္အစဥ္ဟာ အာ႐ံုနဲ႔ ဆက္စပ္ၿပီး အစဥ္မျပတ္ျဖစ္ေပၚၿပီးေနတယ္။ အေၾကာင္းတရားေတြ ေျမာက္ျမားစြာ ရွိတဲ့အထဲက အာ႐ံုကေတာ့ အဓိက အေၾကာင္းတရားျဖစ္တယ္။ ဘာျဖစ္လို႔တုန္းဆိုေတာ့ စိတ္ဆိုတာ အာ႐ံုနဲ႔ကင္းၿပ၊ီး မျဖစ္ဘူး၊ အာ႐ံုဟာ အဓိကေၾကာင္းတရားျဖစ္တယ္။ သို႔ေသာ္ အာ႐ံုတစ္ခုတည္းသား အေၾကာင္းတရားလို႔ ဒီလိုေတာ့ မမွတ္နဲ႔ေပါ့။ အျခား အေၾကာင္းတရားေတြလည္း ရွိေသးတယ္။

                   ဗုဒၶျမတ္စြာက အဓိက အေၾကာင္းတစ္ကို ဦးတည္ၿပီး မိန္႔ၾကားေလ့ရွိတယ္၊ ပဋိစၥသမုပၸါဒ္မွာ ဆိုရင္ “အဝိဇၨာပစၥယာ သခၤါရာ”၊ သခၤါရကို ျဖစ္ေစတက္တဲ့ အေၾကာင္းတရားေတြ ေျမာက္ျမားစြာ ရိွေပမယ့္လို႔ အဝိဇၨာကို ဦးတည္ၿပီးေတာ့ ပဓာနျဖစ္တဲ့ main cause အဓိက အေၾကာင္းတရားကို ဦးတည္ၿပီးေတာ့ ေဟာတယ္။ ဒီေနရာမွာလည္း စိတ္ဆိုတာ အာ႐ံုနဲ႔ကင္းၿပီး မျဖစ္ေသာေၾကာင့္ အာ႐ံုဟာ စိတ္ျဖစ္ဖို႔ရာအတြက္ အဓိက အေၾကာင္းတရားအေနနဲ႔ - မေန႔က ဝီထိမုတ္စိတ္ ျဖစ္စဥ္တစ္ခုကို ရွင္းလင္းၿပီး ေဟာၾကားထားခဲ့ၿပီ။

                   ဘုန္းႀကီးတို႔ရဲ႕ဘဝမွာ စိတ္ျဖစ္စဥ္ဟာ ၂-လိုင္းရွိတယ္လို႔ အၾကမ္းဖ်င္းအားျဖင့္ ဒီလိုမွတ္ရမွာေပါ့၊ အေျခခံအားျဖင့္ “ဘဝင္စိတ္တို႔ရဲ႕ ျဖစ္စဥ္” ဒီဟာက တစ္ခု၊ ဘဝင္စိတ္တို႔ရဲ႕ျဖစ္စဥ္က ကံအဟုန္နဲ႔သြားေနတာ၊ ကံအဟုန္က ဖန္တီးေပးလိုက္တဲ့ အာ႐ံုနဲ႔ စခန္းသြားေနတာ၊ လက္ရွိဘဝမွာ ႀကံဳေတြ႔ရတဲ့ မ်က္စိ နား ႏွာ လွ်ာ ကိုယ္ စိတ္ တို႔က ရယူေပးတဲ့ အာ႐ံုနဲ႔ စခန္းမသြားဘူး။ ကံက ရယူေပးတဲ့ အတိတ္ဘဝက အာ႐ံုတစ္ခုခုနဲ႔ စခန္းသြားေနတဲ့ ျဖစ္စဥ္က “ဝီထိမုတ္စိတ္တို႔ရဲ႕ ျဖစ္စဥ္”၊ ဝီထိမုတ္စိတ္တို႔ရဲ႕ ျဖစ္စဥ္ကေတာ့ အာ႐ံုကလည္းတည္ၿငိမ္တယ္, စိတ္ေတြကလည္း တည္ၿငိမ္တယ္လုိ႔ ေျပာရမယ္၊ ဒါေၾကာင့္မို႔ လႈပ္ရွားမႈကင္းတယ္၊ လႈပ္ရွားမႈကင္းလို႔ ေန႔စဥ္ျဖစ္ပ်က္မႈထဲမွာ ထူးျခားတဲ့အာ႐ံု အေျပာင္းအလဲေတြ  မရွိလို႔ “ဝီထိမုတၱ” process free ဆိုတဲ့ နာမည္ ေပးထားပံုရတယ္။

                   တစ္နည္းအားျဖင့္ ဆိုရင္ “ဒြါရဝိမုတ္စိတ္” door free လုိ႔ ေခၚတယ္၊ door feee ဆုိတာကေတာ့ အာ႐ံုေတြဝင္ရာ တံခါးေတြနဲ႔ ဆက္သြယ္မႈမျပတ္ဘဲနဲ႔ အတိတ္ကံက ဖန္တီးၿပီး ရယူေပးထားတဲ့ ကံ ကမၼနိမိတ္ ဂတိနိမိတ္ ဆိုတဲ့ အာ႐ံုေတြနဲ႔ပဲ ပဋိသေႏၶစိတ္က ေနာက္ဆံုး စုတိစိတ္ထိေအာင္ ပဋိသေႏၶစိတ္နဲ႔ စုတိစိတ္ၾကားမွာ ဘဝင္စိတ္ေတြဟာ ဝီထိစိတ္ျဖစ္မလာဘူးဆိုရင္ စဥ္ဆက္မျပတ္ ျဖစ္ေနၾကတယ္၊ ဝီထိစိတ္ျဖစ္ရင္လည္း ေခတၱခဏရပ္သြားၿပီ ျပန္ၿပီး ဆက္လက္ျဖစ္ေပၚေနတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ ပကတိစိတ္လို႔ ေျပာခ်င္ေျပာေပါ့။ လူ႔ဘဝမွာ မူလဘူတျဖစ္တဲ့ စိတ္ျဖစ္စဥ္, တည္ၿငိမ္ေနတဲ့စိတ္ျဖစ္စဥ္တစ္ခု၊ ဒါကို ဘဝတစ္ခုလို႔ ဒီလို သတ္မွတ္ထားတယ္။

    

               အဲဒီလို ဘဝတစ္ခုရလာတဲ့အခါမွာ လူေတြမွာ ႐ုပ္တရားေတြ၊ နာမ္တရားေတြ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္လာေတာ့ ဘာေတြပါလာတုန္းဆိုေတာ့ organ လို႔ဆိုတဲ့ အာ႐ံုေတြရဲ႕ ဝင္ေပါက္တံခါးေတြ ပါလာတယ္။ အေဆာက္အဥိးႀကီးတစ္ခုမွာ တံခါးေပါက္ေတြ ရွိသလို လူ႔ရဲ႕ ခႏၶာကိုယ္မွာလည္း အာ႐ံုေတြ ဝင္ေရာက္ဖို႔ရန္ တံခါးေျခာက္ေပါက္ရွိေနတယ္၊ မ်က္စိ နား ႏွာ လွ်ာ ကိုယ္ စိတ္ ဆိုတဲ့ တံခါးေျခာက္ေပါက္။

                   အဲဒီတံခါးေျခာက္ေပါက္ကိုပဲ ပဋိစၥသမုပၸါဒ္မွာ “နမ႐ူပပစၥယာ သ႒ာယတနံ” လို႔ ျမတ္စြာဘုရားက အာယတန ၆-ပါး အေနနဲ႔ ေဟာထားတယ္။ အဲဒီ တံခါးေျခာက္ေပါက္ ျဖစ္လာဖို႔ ရွိရင္ ဘာျဖစ္လာသလဲဆိုေတာ့ “သဠာယတနပစၥယာ ဖေႆာ” အာ႐ံုေတြ ဆက္သြယ္လာမႈ, စိတ္နဲ႔ အာ႐ံုနဲ႔ ထိေတြ႔လာမႈေတြ ရွိလာရတယ္။

                   ဆိုလိုတာက မ်က္စိပါလို႔ မ်က္စိမွာ ျမင္စရာအာ႐့ုေတြ ျမင္ရတယ္၊ နားပါသည့္အတြက္ေၾကာင့္ ၾကားစရာအသံေတြ၊ ၾကားလို႔ရတဲ့ အသံေတြ၊ ႏွာေခါင္းရွိသည့္ အတြက္ေၾကာင့္ အနံ႔ေတြ၊ လွ်ာရွိသည့္ အတြက္ေၾကာင့္ အရသာအာ႐ံုေတြ၊ ကိုယ္ကာယရွိသည့္ အတြက္ေၾကာင့္ ေဖာ႒ဗၺအာ႐ံုေတြ၊ စိတ္ရွိသည့္အတြက္ေၾကာင့္ အျခားအာ႐ံုေတြဆိုတာ လာေရာက္ၿပီးေတာ့ ဆက္သြယ္လာၾကတယ္။

                   အဲဒီလို လာေရာက္ ဆက္သြယ္လာတဲ့အခါ ဘဝင္စိတ္ဆိုတဲ့ မူလဘူတစိတ္အစဥ္ဟာ လႈပ္ရွားျပတ္ေတာက္သြားၿပီး အသစ္ဝင္ေရာက္လာတဲ့အာ႐ံုနဲ႔ အလုပ္လုပ္မယ့္စိတ္ေတြ ျဖစ္ေပၚလာတယ္၊ အဲဒီ ျဖစ္ေပၚလာတဲ့ စိတ္ေတြဟာ အသစ္အာ႐ံုတစ္ခုက ဖန္တီးေပးလိုက္တာ၊ အဲဒီမွာ တခ်ိဳ႕စိတ္ေတြဟာ ကံရဲ႕ အက်ိဳးတရားအေနနဲ႔ ေပးလာတယ္၊ တခ်ိဳ႕စိတ္ေတြက်ေတာ့ ကံရဲ႕ အက်ိဳးတရားမဟုတ္ဘူး၊ သူတို႔ကိုယ္တိုင္က ကံ အသစ္ကို ေဆာင္ရြက္တဲ့စိတ္အေနနဲ႔ ေပၚလာတာ၊ ကုသိုလ္တို႔ အကုသိုလ္တို႔ဆိုတာ ေပၚလာတာ၊ ဘာေၾကာင့္ေပၚတုန္းဆို တျခားအေၾကာင္းေတြေၾကာင့္ ေပၚတာ၊ အျခားအေၾကာင္းတရားေတြ ရွိေသးတယ္။

                   ဥပမာ - ေယာနိေသာမနသိကာရ လို႔ေခၚတဲ့ wise attention မွန္မွန္ကန္ကန္ု ေတြးေတာဆင္ျခင္မႈေၾကာင့္ ကုသိုလ္ေတြ ျဖစ္လာတယ္။ အေယာနိေသာမနသိကာရ ဆိုတဲ့ unwise attention မသင့္မတင့္ ႏွလံုးသြင္းမႈေၾကာင့္ အကုသိုလ္ေတြ ျဖစ္လာတယ္။ ဒါေတြက အတိတ္ကံေၾကာင့္ မဟုတ္ဘူး၊ အေလ့အက်င့္နဲ႔ အာ႐ံုကို အေၾကာင္းျပဳၿပီးေတာ့ ေယာနိေသာမနသိကာရ, အေယာနိေသာမနသိကာရ ျဖစ္လာတာ၊ ဆိုင္ရာဆိုင္ရာ အေၾကာင္းတရားေတြေၾကာင့္ ဒါေတြက ျဖစ္ေပၚလာတယ္။

                   တခ်ိဳ႕စိတ္ေတြက အက်ိဳးတရားအေနနဲ႔လာတယ္၊ တခ်ိဳ႕ စိတ္ေတြက အက်ိဳးလည္းမဟုတ္, အေၾကာင္းလည္းမဟုတ္၊ အဲဒီစိတ္ေတြကိုေတာ့ ႀကိယာစိတ္လို႔ ေခၚတယ္။ အဲဒီ ႀကိယာစိတ္ေတြကို ဓမၼသဂၤဏီ ပါဠိေတာ္မွာ “ေနဝ ကုသလာ န အကုသလာ န စ ကမၼဝိပါကာ ေနဝ ကုသလာ - ကုသိုလ္လည္း မဟုတ္ဘူး၊ န အကုသလာ - အကုသိုလ္လည္း မဟုတ္ဘူး၊ န စ ကမၼဝိပါကာ - ကုသိုလ္အကုသိုလ္ရဲ႕ အက်ိဳးတရားလည္း မဟုတ္ဘူး၊ ကံတရားရဲ႕ အက်ိဳးတရားလည္း မဟုတ္ဘူးတဲ့။” အဲဒီစိတ္မ်ိဳးေတြကလည္း အာ႐ံု ဝတၳဳ ဆုံစည္းမႈေၾကာင့္ ေပၚလာတဲ့စိတ္ေတြ၊ ဒီလို စိတ္ေတြဟာ ေျမာက္မ်ားစြာ လူ႔ရဲ႕ေန႔စဥ္ဘဝမွာ ေပၚထြန္းလာတယ္ ဆိုတာ အဘိဓမၼာေဒသနာေတာ္အရ သိၾကရတယ္။

                   ေကာင္းၿပီ - လူေတြမွာ အာ႐ံုေတြရဲ႕ ဝင္ေရာက္ရာ တံခါးေျခာက္ေပါက္လို႔ အရင္ရက္ေတြကလည္း ေျပာထားခဲ့တယ္၊ အဲဒီ တံခါးေျခာက္ေပါက္က အာ႐ံုေတြက လာေရာက္ ဆက္သြယ္တဲ့ အခါမွာ စိတ္ေတြျဖစ္ေပၚလာတယ္။ အာကိုမွီၿပီးေတာ့ ျဖစ္ေပၚလာတုန္းဆိုရင္ ဝတၳဳကိုမွီၿပီးေတာ့ ျဖစ္တာ၊ စကၡဳဝတၳဳလုိ႔ဆိုတဲ့ စကၡဳပသာဒ႐ုပ္ကို မွီျဖစ္တာရွိတယ္၊ ေသာတဝတၳဳ လို႔ဆိုတဲ့ ေသာတပသာဒ႐ုပ္ကို မွီျဖစ္တယ္၊ ဇိဝွါဝတၳဳ လို႔ဆိုတဲ့ ဃာနပသာဒ႐ုပ္ကို မွီျဖစ္တယ္၊ ဃနဝတၳဳလို႔ေခၚတဲ့ ဃနပသာ႐ုပ္ကို မွီျဖစ္တယ္၊ ဇိဝွါဝတၳဳလို႔ဆိုတဲ့ ဇိဝွါပသာဒ႐ုပ္ကို မွီျဖစ္တယ္၊ ကာယဝတၳဳလို႔ဆိုတဲ့ ကာယပသာဒ႐ုပ္ကို မွီျဖစ္တယ္၊ ဟဒယဝတၳဳလို႔ ဆိုတဲ့ စိတ္ရဲ႕မွီရာ ဝတၳဳ႐ုပ္ကို မွီၿပီးေတာ့ ျဖစ္တယ္၊ မွီရာဝတၳဳ မရိွဘဲနဲ႔ လူ႔ဘံုမွာ စိတ္ျဖစ္ေပၚလာမႈ မရွိဘူး။

                   အဲဒီလို ေပၚလာပံုကို ေလ့လာတဲ့အခါမွာ ၂-မ်ိဳး ခြဲၿပိီးေတာ့ေလ့လာမယ္။ (၁) ပဥၥဒြါရမွာ ဝီထိစိတ္ျဖစ္စဥ္က တစ္မ်ိဳး၊ (၂) မေနာဒါြရလို႔ေခၚတဲ့ mind door မွာ ဘဝင္စိတ္နဲ႔ စပ္ၿပီးေတာ့ ျဖစ္တဲ့ျဖစ္စဥ္က တစ္မ်ိဳး၊ (၁) ပဥၥဒြါရဝီထိ (၂) မေနာဒြါရဝီထိ အဲဒီလိုေခၚတယ္။ စိတ္ျဖစ္စဥ္ဟာ ငါးဒြါရမွာျဖစ္တဲ့ ျဖစ္စဥ္ရွိတယ္, မေနာဒြါရမွာျဖစ္တဲ့ ျဖစ္စဥ္ရိွတယ္၊ ျဖစ္ပံုခ်င္း မတူညီၾကဘူး၊ ဘာလို႔ မတူတာတုန္းဆိုရင္ အာ႐ံုထင္လာပုံခ်င္းက မတူတာ။

                   ကဲ ဒီကေန႔ အထင္ရွားဆံုးျဖစ္တဲ့ စကၡဳဒါြရလို႔ေခၚတဲ့ မ်က္လံုးတံခါးမွာ ႐ူပါ႐ံုလို႔ဆိုတဲ့ အဆင္းအာ႐ံုတစ္ခုက လာၿပီး ထင္ဟပ္ ေပၚလြင္လာတာ၊ အဲဒီလို ထင္ဟပ္ေပၚလြင္လာတဲ့ အာ႐ံုတစ္ခုခုနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အလုပ္လုပ္တဲ့အခါမွာ ထုိ႐ူပါ႐ံုဆိုတဲ့ အဆင္းအာ႐ံုေတြ စကၡဳပသာဒလို႔ဆိုတဲ့ eye door မ်က္စိတံခါးက ဝင္လာတယ္။ မ်က္စိမွာ ထင္လာသလိုပဲ mind door လုိ႔ေခၚတဲ့ မေနာဒြါရမွာလည္း တစ္ၿပိဳင္နက္တည္း ထင္လာတယ္။ စကၡဳဒြါရမွာ ထင္လာသလိုပဲ မေနာဒါြရမွာလည္း ထင္လာတယ္၊ “ေဒြသု ေဒြသု ဒါြေရသု ဥပၸဇၨတိ”။ တစ္ၿပိဳင္နက္တည္း တံခါးႏွစ္ေပါက္ကေန အရိပ္ထင္လာတယ္၊ အဲဒီလို ထင္လာတဲ့အခါမွာ ဆိုင္ရာဆိုင္ရာ တံခါးေတြ ပြင့္သြားတယ္ေပါ့၊ စိတ္နဲ႔ဆက္သြယ္မႈ ျဖစ္လာၿပီး ျဖစ္ေပၚလာတဲ့စိတ္က အာ႐ံုနဲ႔ အလုပ္လုပ္တယ္။

                   အဲဒီလို အာ႐ံုေတြနဲ႔ အလုပ္လုပ္တာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အာ႐ံုအမ်ိဳးအစားကို ထပ္ၿပီးေတာ့ ဒီဂရီအားျဖင့္ ခြဲထားတာ ရွိေသးတယ္။ ငါးဒြါရမွာ ေပၚလာတဲ့ အာ႐ံုက ႐ူပါ႐ံု သဒၵါ႐ံု ဂႏၶာ႐ံု ရသာ႐ံု ေဖာ႒ဗၺာ႐ံု၊ သူ႔အာ႐ံုနဲ႔ သူ႔ဒြါရ၊ အဆင္းအာ႐ံုသည္ မ်က္စိတံခါးက ဝင္တယ္၊ အသံအာ႐ံုသည္ နားတံခါးက ဝင္တယ္၊ အနံ႔အာ႐ံုသည္ ႏွာေခါင္းတံခါးက ဝင္တယ္၊ အရသာအာ႐ံုသည္ လွ်ာတံခါးက ဝင္တယ္၊ အထိအေတြ႔အာ႐ံု သည္ ကာယတံခါးကဝင္တယ္၊ အဲဒီလို ငါးဒြါရမွာ ဝင္လာလို႔ရွိရင္ မေနာဒြါရကိုလည္း တိုက္႐ိုက္ဆက္သြယ္ၿပီးေတာ့ ျဖစ္ေပၚလာၾကတယ္။

***ေဒါက္တာနႏၵမာလာဘိဝံသ၏ အဘိဓမၼာျမတ္ေဒသနာ(ဒုတိယတြဲ) မွ ပူေဇာ္ပါသည္။

***  အခန္း(၅) စိတ္ျဖစ္ပံုကိုေလ့လာျခင္း (၂) {အာရံုေတြ ဒြါရေပၚမွာေပၚလာပံု}ကို ဆက္လက္ပူေဇာ္ပါမည္။