Sunday, November 3, 2013
(((ကထိန္အေၾကာင္း တစ္ေစ့တစ္ေစာင္း)))
ကထိန္အေၾကာင္းကို အျခားေသာပညာရွင္မ်ား ေရးသားၾကၿပီးျဖစ္လို႔ အက်ယ္ေရးစရာမလိုေတာ့ပါ။ ဒီမွာေတာ့ အခ်ိဳ႕ ကထိန္ဒကာမ်ားက သကၤန္းလွဴၿပီးလွ်င္ ကထိန္ခင္းၿပီးၿပီလို႔ ယူဆသူမ်ားရွိေနၾကတာမို႔ လူေတြအသိနည္းလွတဲ့ သံဃာေတာ္မ်ားကထိန္ခင္းပံု အစီအစဥ္ႏွင့္ မွတ္သားဖြယ္ အခ်ိဳ႕ကို စုစည္းတင္ျပလိုက္ပါတယ္။
"ကထိန(ကထိန္)၏ အဓိပၸါယ္"
ကထိန္၏ အက်ဳိးအာနိသင္ ငါးပါးကို ကထိန္ခင္းရာ ေက်ာင္းတိုက္အတြင္း၌ ထားႏိုင္ေလာက္ေအာင္ ခိုင္ခံ့ျခင္းကို ကထိန္ဟုေခၚသည္။ (၀ိနည္းမဟာ၀ါ ဘာသာဋီကာ-၁၆၇)
ခင္းရာအခ်ိန္ကာလအားျဖင့္ ေျပာင္းေရႊမရေသာအားျဖင့္ ျမဲလို႔ ကထိန္(သဒၶမၼရံသီဆရာေတာ္)
"ကထိန္သကၤန္းဟူသည္"
ကထိန္သကၤန္းဟူသည္မွာ အလြန္သန္႔ရွင္းျမင့္ျမတ္ေသာ သကၤန္းျဖစ္ရမည္၊ မယ္ေတာ္ကိုမွ် မေတာင္းေကာင္း၊ ေကာင္းကင္မွ အလိုအေလ်ာက္ က်လာေသာ မိုးေပၚက် အ၀တ္ကဲ့သို႔ မည္သူ႕ကိုမွ် အရိပ္နိမိတ္ ပရိယာယ္စကား ေျပာၾကား၍ ရအပ္ေသာ သကၤန္းမ်ဳိး မျဖစ္ေစရ။ (၀ိနည္းမဟာ၀ါ ဘာသာဋီကာ-၁၉၀)
"သံဃာအေရအတြက္"
သိမ္အတြင္း၌ ေလးပါးသံဃာက တစ္ပါးအား ဉတ္ကမၼ၀ါစာျဖင့္ သကၤန္းေပးရမည္ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ အနည္းဆုံး ငါးပါးရွိမွ ကထိန္ခင္းႏိုင္၏၊ ငါးပါး၏ အထက္၌ကား တစ္သိန္းေသာ သံဃာမ်ားလည္း ခင္းႏိုင္သည္။ (၀ိနည္းမဟာ၀ါ ဘာသာဋီကာ-၁၇၁)
"ကထိန္ဆိုတာ ပညတ္လား ပရမတ္လား"
၁။ ပုရိမဝႆံဝု႒ဟူေသာ ရဟန္းဟူေသာ ႐ုပ္နာမ္၏ ေပါင္းမိျခင္း။
၂။ ငါးပါးထက္ မေလ်ာ့ေသာ သံဃာဟူေသာ ႐ုပ္နာမ္၏ ေပါင္းမိျခင္း။
၃။ သကၤန္းကာလဟူေသာ ကာလပညတ္၏တိုက္ဆိုင္ျခင္း။
၄။ တရားသျဖင့္ျဖစ္ေသာ သကၤန္းဟူေသာ ႐ုပ္ကလာပ္အေပါင္း၏ ျဖစ္ေပၚလာျခင္း။
ဤသို႔ အစရွိေသာ ႐ုပ္တရား နာမ္တရားတို႔၏ အေပါင္းကို ကထိန္ဟုမွတ္ပါ။
( ကထိန္ဟုေခၚေဝၚရေသာ ပရမတၳတရားမရွိ၊ ႐ူပစသည္တို႔၏ အေပါင္း၌ ေခၚေဝၚအပ္ေသာ နာမပညတ္သာ ရွိသည္-ဟူလို)
(ေဆာင္) ပုရိမဝါ, ေနၿပီးပါသည့္, သံဃာရဟန္း, ငါးပါႁပြမ္း၏၊
သကၤန္းကာလ, ခါသမယဝယ္, ဓမၼစစ္စစ္, သကၤန္းျဖစ္ဟု,
တြက္စစ္ေလးလီ, အဂၤါညီသား, ႏွစ္လီ႐ုပ္နာမ္, အေပါင္းမွန္,
ေခၚရန္ကထိနတ္, မည္ပညတ္။ (ပရိဝါဘာသာဋီကာ-၂၁၃)
"ရဟန္းတို႔ ရေသာ ကထိန္အက်ဳိးအာနိသင္ ငါးမ်ဳိး"
၁။ ထင္ရွားရွိေသာ ရဟန္းကို မပန္ေျပာဘဲ အိမ္တို႔၌ လွည့္လည္ႏိုင္ျခင္း။ (စာရိတၱသိကၡာပုဒ္ျဖင့္ အာပတ္မသင့္)
၂။ သုံးထည္ေသာ သကၤန္းကို မယူဘဲ လွည့္လည္သြားလာႏိုင္ျခင္း။ (ဥေဒါသိတသိကၡာပုဒ္ျဖင့္ အာပတ္မသင့္)
၃။ မအပ္ေသာနည္းျဖင့္ ““ထမင္းစားႂကြပါ””ဟု ပင့္ေသာ္လည္း ေလးပါးအတူ ခံယူ၍ စားႏိုင္ျခင္း။ (ဂဏေဘာဇနသိကၡာပုဒ္ျဖင့္ အာပတ္မသင့္)
၄။ အဓိ႒ာန္မတင္, ၀ိကပ္ၸနာမျပဳဘဲ သကၤန္းမ်ားကို အလိုရွိသေလာက္ ထားႏိုင္ျခင္း။ (ကထိနသိကၡာပုဒ္ျဖင့္ အာပတ္မသင့္)
၅။ ကထိန္ခင္းရာ ေက်ာင္းတိုက္၌ သံဃိကသကၤန္း(အ၀တ္အထည္)ဟူသမွ်သည္ ကထိန္အာနိသင္ ရထားေသာ ထိုေက်ာင္းတိုက္ရွိ ရဟန္းမ်ား ေ၀၍ ယူႏိုင္ျခင္း။ [ကထိန္အာနိသင္ မရသူႏွင့္ အျခားေက်ာင္းတိုက္မွ လာေသာ အာဂႏၲဳကမ်ားသည္ ကထိန္လအတြင္း၌ သံဃိကသကၤန္း(အ၀တ္အထည္)မ်ားကို ေ၀ငွ၍ မယူႏိုင္ပါ။] (၀ိနည္းမဟာ၀ါ ဘာသာဋီကာ-၁၆၉)
ေဆာင္= ၁။ မပန္မၾကား, လိုရာသြား, ျပစ္မ်ားမရွိၿပီ။
၂။ သုံးထည္ထဲမွာ, ထားလိုရာ, ထားကာသြားႏိုင္သည္။
၃။ ေလးပါးတူပင္, ဂိုဏ္းေဘာဇဥ္, စားခ်င္စားႏိုင္သည္။
၄။ သကၤန္းမ်ားစြာ, ငါးလမွာ, သိမ္းကာထားႏိုင္သည္။
၅။ သံဃာလွဴျငား, သကၤန္းမ်ား, သူ႔အားသာျဖစ္သည္။(မဟာစည္ဆရာေတာ္)
"ကထိန္အလွဴရွင္တို႔ ရေသာ အလားတူအက်ဳိးအာနိသင္ ငါးမ်ဳိး"
၁။ ကထိန္လွဴရ, ျမတ္ဖလ, မွတ္ၾကပါေလ, ငါးမ်ဳိးေပ။
၂။ မပန္မၾကား, မခစား, လာသြားႏိုင္ေပ, ရပ္ေထြေထြ။
၃။ ကိုယ္ပိုင္ဥစၥာ, ထားလိုရာ, ထားပါလ်က္ေပ, ရန္ကင္းေပ။
၄။ မိစၧာအပင္း, ျပစ္မ်ဳိးကင္း, သန္႔ရွင္းစာေရ, ရန္ကင္းေခ်။
၅။ ၀တ္စားဖုံဖုံ, လြန္ျပည့္စုံ, ကုံလုံက်က္သေရ, လက္လက္ေ၀။
၆။ သူႏွင့္မဆိုင္, လြန္ၾကံ့ခိုင္, စိုးပိုင္လွေပ, ပစၥည္းေတြ။ (မဟာဂႏၶာ႐ုံ နာယကခ်ဳပ္ဆရာေတာ္၏ အေထြေထြမွတ္စု)
"ကထိန္ခင္းရမည့္ ကာလ"
သီတင္းကၽြတ္ လျပည့္ေက်ာ္(၁)ရက္မွ တန္ေဆာင္မုန္းလျပည့္အထိ တစ္လ။
"ကထိန္အာနိသင္ရရာ ကာလ"
သီတင္းကၽြတ္ လျပည့္ေက်ာ္(၁)ရက္မွ တေပါင္းလျပည့္အထိ ငါးလ။
"သံဃာက ကထိန္ကို ခင္းသေလာ? ပုဂ္ၢိဳလ္တစ္ပါးတည္းက ကထိန္ကို ခင္းသေလာ?"
သံဃာသည္ ကထိန္ကို မခင္းႏိုင္၊ ႏွစ္ပါးသုံးပါး ဂိုဏ္းသည္ ကထိန္ကို မခင္းႏိုင္၊ ပုဂ္ၢိဳလ္တစ္ပါးသည္သာ ကထိန္ကို ခင္းႏိုင္၏၊ ဤသို႔ သံဃာကိုယ္တိုင္ ဂိုဏ္းကိုယ္တိုင္ မခင္းႏိုင္ပါေသာ္လည္း ““အတ္ၳတံ ဘေႏ္ၲ(အာ၀ုေသာ) ၊ေပ၊ အႏုေမာဒါမ””စသည္ျဖင့္ အႏုေမာဒနာ ျပဳျခင္းေၾကာင့္ သံဃာလည္း ကထိန္ခင္းၿပီး ျဖစ္၏၊ ႏွစ္ပါးသုံးပါး ဂိုဏ္းလည္း ကထိန္ခင္းၿပီး ျဖစ္ေတာ့၏။ (၀ိနည္းမဟာ၀ါ ဘာသာဋီကာ-၁၈၁)
"ဉတ္သကၤန္း(ဉတ္မႀကီး)=ကထိန္သကၤန္း"
သိမ္ထဲ၌ သံဃာက ကထိန္ခင္းမည့္ ရဟန္းအား ဉတ္ကမၼ၀ါစာျဖင့္ ဖတ္၍ ေပးအပ္ေသာ ႏွစ္ထပ္သကၤန္းႀကီး, ဧကသီ, သင္းပိုင္း ဤသုံးထည္တြင္ တစ္ထည္ထည္တည္း၊ က်န္ မ်က္ႏွာသုတ္ပ၀ါ, ေစာင္စေသာ အျခံအရံပစၥည္းမ်ားကား ဉတ္ရံပစၥည္းမ်ားတည္း။
"ကထိန္ခင္းပုံ အစီအစဥ္"
(ေဆာင္) ခံ, ေရြး, ေပးႏွင္း၊ စြန္႔, ထုိးျခင္း၊ တင္, ခင္း, ႏုေမာဒါ။
၁။ သကၤန္းအလွဴခံမႈ
၂။ သံဃာေတာ္တို႔က ကထိန္ခင္းထိုက္ေသာ ပုဂၢိဳလ္ေရြးခ်ယ္မႈ
၃။ သိမ္တြင္းသို႔သြား၍ ထိုပုဂၢိဳလ္အား ကထိန္သကၤန္းကို ေပးမႈ
၄။ တိစီဝရိတ္အဓိ႒ာန္တင္ထားေသာ သကၤန္းေဟာင္းကို ပစၥဳဒၶိဳရ္ျပဳ၍ စြန္႔မႈ
၅။ ခင္းမည့္ သကၤန္းသစ္ကို ကပၸဗိႏၵဳထိုးမႈ
၆။ အမည္ျဖင့္ အဓိ႒ာန္တင္မႈ
၇။ ႏႈတ္ႃမြက္၍ ခင္းမႈ
၈။ အႏုေမာဒနာျပဳမႈ ဟူေသာ ျပဳရန္ကိစၥရွစ္ပါးကို အစဥ္အတိုင္းျပဳလုပ္ၾကရသည္။
အက်ယ္ကား….
ခံ။ ။ သီတင္းကၽြတ္လျပည့္ေက်ာ္(၁)ရက္မွ တန္ေဆာင္မုန္းလျပည့္ေန႔ အတြင္း သကၤန္းကာလ(ကထိန္ကာလ) တစ္လတြင္ တစ္ရက္ရက္၌ သဒၶါတရား ရွိသူတုိ႔က ကထိန္လ်ာသကၤန္းကုိ ယူလာၿပီးလွ်င္-
ဣမံ ကထိနစီ၀ရံ သံဃႆ ေဒမ၊ ဣမိနာ ကထိနံ အတၳရထ။
““ဤကထိန္လ်ာသကၤန္းကုိ သံဃာေတာ္အေပါင္းအား လွဴဒါန္းပါ၏၊ ဤကထိန္ လ်ာသကၤန္းျဖင့္ ကထိန္ခင္းေတာ္မူပါကုန္””ဟု ဆုိ၍ လွဴလာၾကအ့ံ၊ မုိးေပၚက်ႏွင့္ တူေသာ အလြန္စင္ၾကယ္ေသာ ထုိသကၤန္းကုိ သံဃိကအျဖစ္ အလွဴခံအပ္၏။
ေရြး။ ။ကထိန္လ်ာသကၤန္းရၿပီးလွ်င္ သံဃာေတာ္မ်ားသည္ အလွဴခံရာ ထုိေန႔မွာပင္ ခင္းထုိက္(ကထိန္ခံ)ေသာ ရဟန္းကုိ ေရြးခ်ယ္ရ၏။ ေရြးခ်ယ္ရာ၌ သကၤန္းႏြမ္းပါးေသာ ရဟန္းကုိ ဦးစားေပး၍ ေရြးခ်ယ္ရ၏။
ေပးႏွင္း။ ။ေရြးခ်ယ္ၿပီးလွ်င္ သိမ္ထဲသုိ႔ သြားၾက၍ ထုိရဟန္းအား ကထိန္ လ်ာသကၤန္း(ကထိန္လ်ာအ၀တ္)ကုိ သံဃာေတာ္မ်ားက ဉတ္ကမၼ၀ါစာျဖင့္ ဖတ္၍ ေပးအပ္၏။
စြန္႔။ ။ကထိန္သကၤန္းရေသာ ပုဂ္ၢဳိလ္သည္ ကထိန္ခင္းေတာ့မည္ဆုိလွ်င္ လက္ရွိသကၤန္းအေဟာင္းကုိ ““ပစၥဳဒၶဳိရ္ျပဳ”” စြန္႔ရမည္။
မွတ္ခ်က္။ ။ဓုတင္ေဆာင္ထားသူျဖစ္၍ အပုိမထားရေသာေၾကာင့္ လက္ရွိ သကၤန္းအေဟာင္းကုိ စြန္႔ရမည္။
ထုိးျခင္း။ ။ ခင္းမည့္သကၤန္း၏ ေထာင့္တစ္ေနရာတြင္ ဥေဒါင္းမ်က္ကြင္း ပမာဏမွ် ကပ္ၸဗိႏၵဳ(အေျပာက္ကေလး) ေရးထုုိးရမည္။ (ခဲတန္, ေဘာပင္, သစ္ရြက္ စိမ္း တစ္ခုခုျဖင့္ ေရးထုိးႏုိင္သည္။)
တင္။ ။ၿပီးလွ်င္ ထုိကထိန္ခင္းမည့္ သကၤန္းအသစ္ကုိ အဓိ႒ာန္တင္ရမည္။ ႏွစ္ထပ္သကၤန္းႀကီးျဖစ္လွ်င္ ““ဣမံ သံဃာဋႎ အဓိ႒ာမိ=ဤအ၀တ္ကုိ ႏွစ္ထပ္ သကၤန္းႀကီးဟူ၍ စိတ္၌ၿမဲစြာ ေဆာက္တည္ပါ၏၊””
ဧကသီျဖစ္လွ်င္ ““ဣမံ ဥတၱရာသဂႍ အဓိ႒ာမိ၊””
သင္းပုိင္ျဖစ္လွ်င္ ““ဣမံ အႏၲရ၀ါသကံ အဓိ႒ာမိ”” ဟု ဆုိ၍ တင္ရမည္။
ခင္း။ ။အဓိ႒ာန္တင္ၿပီးလွ်င္ ကထိန္ခင္းရ၏။ အကယ္၍ ႏွစ္ထပ္သကၤန္း ႀကီးျဖင့္ ခင္းလွ်င္ ““ဣမာယ သံဃာဋိယာ ကထိနံ အတၳရာမိ””ဟု သကၤန္းကုိ လက္ျဖင့္ကုိင္၍ ဆုိရမည္။ ေလးစားဖြယ္ျဖစ္ေအာင္ (၃)ေခါက္ ဆုိရ၏။
ဧကသီျဖင့္ ခင္းလုိပါက ““ဣမိနာ ဥတၱရာသေဂၤန ကထိနံ အတၳရာမိ”” ဟု ဆုိ၍ ခင္းပါ။
သင္းပုိင္ျဖင့္ ခင္းလုိေသာ္ ““ဣမိနာ အႏၲရ၀ါသေကန ကထိနံ အတၳရာမိ”” ဟု ဆုိ၍ ခင္းရမည္။
(ဤသို႔ဆိုၿပီးခ်ိန္တြင္ ပုဂၢိဳလ္မွာ ခင္းျခင္း ေျမာက္ၿပီ၊ တိုက္တြင္းရွိ သံဃာမ်ားမွာ ခင္းျခင္း မေျမာက္ၾကေသး)
ႏုေမာဒါ။ ။ ခင္းၿပီးလွ်င္ သံဃာေတာ္တို႔ကို အႏုေမာဒနာျပဳၾကေစရန္ ““အတၳတံ ဘေႏၲ သံဃႆ ကထိနံ၊ ဓမ္ၼိေကာ ကထိနတၳာေရာ၊ အႏုေမာဒထ”” ဟု ၀မ္းေျမာက္ေတာ္မူၾကဖုိ႔ရန္ ကထိန္ခင္းေသာ ရဟန္းက (၃)ႀကိမ္ တုိက္တြန္းရေသး၏။
သံဃာေတာ္မ်ားက လည္း ““အတၳတံ ဘေႏၲ သံဃႆ ကထိနံ၊ ဓမ္ၼိေကာ ကထိနတၳာေရာ၊ အႏုေမာဒါမ”” ဟု ၀မ္းေျမာက္ေၾကာင္း ျပန္၍ အႏုေမာဒနာ (၃)ႀကိမ္ ျပဳၾကရ၏။
ေထရ္ႀကီး, ေထရ္ငယ္အားေလ်ာ္စြာ ““ဘေႏၲ၊ အာ၀ုေသာ”” ပုဒ္ကုိ ထုိက္သင့္ သလုိ ေျပာင္းလြဲ၍ ဆုိရမည္။
နိႆယ။ ။ဘေႏၲ-အရွင္ဘုရားတို႔၊ သံဃႆ-သည္၊ ကထိနံ-ကထိန္ကုိ၊ အတၳတံ-ခင္းအပ္ပါၿပီ၊ ကထိနတၳာေရာ-ကထိန္ခင္းျခင္းသည္၊ ဓမ္ၼိေကာ-တရားႏွင့္ေလ်ာ္ပါ၏၊ အႏုေမာဒထ-၀မ္းေျမာက္ေတာ္မူၾကပါကုန္၏ေလာ။ (အႏုေမာဒါမ-၀မ္းေျမာက္ေတာ္မူၾကပါကုန္၏။)
ဤသို႔ ခင္းေသာရဟန္းက ၀မ္းေျမာက္ေတာ္မူၾကဖုိ႔ရန္ တုိက္တြန္း၍ သံဃာ ေတာ္မ်ားကလည္း ၀မ္းေျမာက္ေတာ္မူၾကေၾကာင္း ျပန္လည္ေျပာဆုိမွ ႏွစ္ဘက္လုံး ကထိန္းခင္းရာ ေရာက္သြားသည္။ ဤသို႔ ျပဳလုပ္လုိက္မွ ကထိိန္ခင္းျခင္းကိစၥ အားလုံး ၿပီးစီးသြားေတာ့သည္။
သံဃာတို႔မွ ပုရိမဝါ(ပထမဝါ)ဆို၍ ေခ်ာေမာစြာ ကၽြတ္ခဲ့ေသာ ရဟန္းမွသာ ပါဝင္ခြင့္ရသည္၊ အႏုေမာဒနာျပဳသူတို႔မွာ ကထိန္ခင္းျခင္းေျမာက္၍ ကထိန္အာနိသင္ငါးပါးကို ရထိုက္ၾကေလသည္။
